All Quiet on the Western Front: Khi chiến trường bi tráng được tái hiện bằng VFX cổ điển
VFX Supervisor Frank Petzold hé lộ câu chuyện đằng sau những trường đoạn chiến trường bi tráng trong All Quiet on the Western Front, và cách đội ngũ sản xuất áp dụng những kỹ thuật hiệu ứng hình ảnh cổ điển để làm nổi bật sự tàn khốc của chiến tranh một cách chân thật nhất.
Là tác phẩm điện ảnh thứ ba chuyển thể từ tiểu thuyết phản chiến nổi tiếng của nhà văn Erich Maria Remarque, All Quiet on the Western Front (Phía Tây Không Có Gì Lạ) của Netflix do Edward Berger đạo diễn được đánh giá là một trong những phim điện ảnh xuất sắc nhất năm qua. Thắng 7 giải bao gồm Phim hay nhất tại BAFTA 2023, đồng thời nhận 9 đề cử Oscar, phim có thể trở thành tác phẩm điện ảnh tiếp theo của Đức thắng Oscar sau hơn một thập kỉ kể từ chiến thắng của The Lives of Others (Khoảnh Khắc Cuộc Đời).
Chuyện phim kể về người lính Đức trẻ Paul Baümer (Felix Kemmerer) và các bạn đồng lứa trên mặt trận phía Tây trong Thế chiến I. Cầm cự trong các chiến hào, niềm hưng phấn ban đầu và cảm giác vinh quang khi được phụng sự đất nước trở thành nỗi tuyệt vọng khi những người lính trẻ nhìn đồng đội ngã xuống và thẩm thấu sự khốc liệt của chiến tranh.
Trailer chính thức All Quiet on the Western Front
Bên cạnh nội dung phản chiến ý nghĩa, All Quiet on the Western Front cuốn hút người xem nhờ phần hình ảnh choáng ngợp. Các hiệu ứng hình ảnh của phim không chỉ gây chú ý nhờ tính hiện thực và tác động trực quan mà còn vì cách đạt được những hiệu ứng đó. Đội ngũ VFX do VFX Supervisor Frank Petzold chỉ đạo đã ưu tiên tránh sử dụng quá nhiều công nghệ CG, thay vào đó chọn sử dụng càng nhiều hiệu ứng có sẵn của máy quay càng tốt và kết hợp các tư liệu nhiếp ảnh lại với nhau. Mặc dù rõ ràng là tốn nhiều thời gian hơn, cách tiếp cận này đã góp công lớn vào tính chân thực và sức ảnh hưởng của câu chuyện.
Trong cuộc phỏng vấn với Animation News Network, Frank Petzold đã hé lộ nhiều chuyện hậu trường sau những khung hình chiến trận ác liệt và cách đội ngũ VFX dùng hiệu ứng hình ảnh để tôn lên tầm vóc của câu chuyện, nhân vật và thông điệp.
All Quiet on the Western Front sở hữu phần hình ảnh ấn tượng góp công giúp chuyện phim thêm sức nặng (Nguồn ảnh: Netflix)
Việc chuyển thể một tác phẩm văn học nổi tiếng và chủ đề phản chiến vẫn còn gây ít nhiều tranh luận của nó đã ảnh hưởng như thế nào đến cách anh tiếp cận bộ phim?
Như một lẽ tự nhiên, các VFX Artist đều muốn tạo ra những cảnh sặc sỡ, hoành tráng và hào nhoáng hay thử sức với các góc máy bất khả thi. Nhưng ngay từ những khoảnh khắc đầu tiên, mỗi thành viên trong mỗi bộ phận chúng tôi đều hiểu rằng câu chuyện này phải được kể đúng cách, rằng không gian cho diễn xuất và kể chuyện phải được ưu tiên. Những gì đang diễn ra ở hậu cảnh VFX không được khiến khán giả mất tập trung. Vì vậy, thay vì nghĩ ra những thứ điên rồ to tát, chúng tôi nỗ lực hết sức tập trung vào chi tiết và thật cẩn trọng, như thể bộ phim này có thể trở thành một tài liệu lịch sử cho thanh thiếu niên xem trong hàng trăm năm tới.
Anh đã sáng tạo nhiều đại cảnh bằng cách sử dụng các yếu tố thực tế và hạn chế tối đa CG. Anh có thể chia sẻ chi tiết hơn về quá trình này không?
Trong giai đoạn tiền sản xuất, chúng tôi phác hoạ mọi thứ kể cả các cảnh chiến đấu, và tôi có thể nói chuyện với DP (Director of Photography – Giám đốc hình ảnh) về chuyển động của máy quay và ống kính, cũng như cách chúng tôi sẽ thực hiện mọi công việc. Tất nhiên chúng tôi đã thử đưa cả SFX (Hiệu ứng đặc biệt) vào để xem giúp ích được đến đâu. Tất cả VFX một lúc nào đó đều phải được chạy trên máy tính, nhưng câu hỏi đặt ra là chúng ta có thể làm được bao nhiêu chỉ với các yếu tố chụp ảnh và kết hợp, sau đó chỉ cần thêm một chút sự hỗ trợ của CG, thay vì cách ngược lại là sử dụng mô phỏng hạt để tạo ra các vụ nổ, lửa, khói rồi xem có thể tận dụng yếu tố nhiếp ảnh nào để hoà trộn vào hay không.
Việc áp dụng nhiều kỹ thuật nhiếp ảnh có chỗ nan giải là sẽ cần nhiều thời gian trên trường quay hơn – đó cũng là lý do ta ngày càng ít thấy điều đó trong các dự án lớn, vì họ chỉ muốn nhanh cho xong một ngày làm việc thôi. Bởi ta có thể xử lý mọi thứ trên máy tính sau đó, họ cứ theo cách ấy mà làm. Nhưng vì tôi đã sớm biết rõ mình muốn quay chụp bộ phim này như thế nào, tôi bắt đầu thu thập tư liệu càng nhiều càng tốt. Mỗi khi có thời gian, tôi thậm chí còn lái xe vòng quanh Cộng hòa Séc, nơi chúng tôi quay phim, để tìm kiếm những tòa nhà và đồ vật đổ nát. Chúng tôi cũng quay cả những cảnh bổ sung như với súng chẳng hạn. Đó là cuộc chiến công nghệ đầu tiên, vì vậy có những thứ như súng phun lửa, vũ khí mà chưa ai từng thấy trước đây.
Tôi nghĩ rất nhiều về những bộ phim cũ mình đã làm vào những năm 90, thời mà máy tính không thể làm được nhiều thứ như ngày nay và xem đó là cách làm việc. Với tư cách là một nghệ sĩ, việc trở về studio và cứ thế mà sáng tạo là việc mang tính trực giác, thực sự chỉ là một bản phối ngẫu hứng và xoay quanh các chi tiết thay vì đợi chờ công đoạn matchmoving hoàn thành hay một model được chuẩn bị sẵn sàng. Đó là chưa kể khi làm việc với CGI, bạn sẽ phải đập đi xây lại toàn bộ phần hình ảnh. Tất nhiên, nhiều cảnh khói bụi vẫn được thực hiện bằng mô phỏng hạt, bởi vì máy quay phải di chuyển rất nhiều khiến phối cảnh bị thay đổi. Nhưng những anh hùng, những vụ nổ lớn mà khán giả thấy đều là những chi tiết thật mà chúng tôi quay dựng trong suốt 3 tháng ròng.
Nhiều đại cảnh của bộ phim được quay thực tế và tránh lạm dụng CG (Nguồn ảnh: Netflix)
Trong một số cảnh quan trọng, những người lính hành quân qua trận địa và có đủ loại pháp lệnh được thực hiện. Bao nhiêu phần trong những cảnh họ chạy trên chiến trường và giữa các vụ nổ ấy là được quay thực tế, và bao nhiêu phần là mọi người quay riêng lẻ rồi dùng VFX để kết hợp lại?
Tất nhiên, để đảm bảo an toàn, bạn không thể nổ súng quá gần diễn viên chính, thậm chí diễn viên đóng thế cũng có vùng an toàn nhất định. Với khu vực giữa trận địa, chúng tôi có thể làm mờ phông nền nhờ kỹ thuật phối cảnh độc đáo (forced perspective), rồi tạo vụ nổ lớn hơn và sắp xếp nó ở phía sau nhân vật. Nhưng mọi chi tiết trong phần phông nền sâu hơn thì về sau mới được chèn vào. Với cảnh quay những mảnh vỡ thì đôi khi chỉ đơn giản là nhân viên đứng bên ngoài ném đồ vào set quay. Những việc có thể làm trong ngày cứ kiểu nảy ra trong đầu chúng tôi. Và vì chúng tôi quay vào ban đêm dưới trời mưa nên một số thứ không thực hiện như kế hoạch được. Nhưng nhìn chung, đối với tôi, cả quá trình sản xuất diễn ra đúng theo kế hoạch, có thể nói rằng khoảng 95% hiệu ứng hình ảnh được hoàn thiện theo đúng cách mà chúng tôi đã bàn trước đó.
Chúng tôi có một chiếc xe tăng có thể chạy được vài thước, nhưng mặt đất quá lầy lội nên không thể làm được gì nhiều. Vì vậy chúng tôi scan những chiếc xe tăng rồi dùng CG Animation để xử lý tạo hình cũng như dựng cảnh hạm đội xe tăng vượt qua sương mù. Tôi thường tạo một sinh vật hoặc một con quái vật trong các bộ phim của mình, vì vậy cỗ xe tăng đã trở thành sinh vật đó. Có một hình dạng [ở đằng xa]. Ta không thực sự biết nó là gì. Và sau đó nó nhổm lên một chút. Đó là cách cổ điển để giới thiệu một con quái vật. Ta dùng các góc quay thấp để cho “con quái vật” phô diễn sự hiện diện của nó.
Có một chi tiết nhỏ thú vị nữa trong cảnh quay xe tăng chạy qua chiến hào. Chúng tôi đã phải quay cảnh đó trên một chiến hào riêng biệt vì các rãnh hào trên phim trường chính không chịu nổi sức nặng của cỗ tăng. Vì vậy, khi quay các chi tiết của cảnh xe tăng, chúng tôi đặt các khúc gỗ xuống để xe tăng có thể đi lên trước rồi lao xuống chiến hào, rồi vượt qua. Và đó là một cảnh tuyệt vời khi ta có thể cảm nhận được tiếng gầm của cỗ máy.
Những vụ nổ đòi hỏi nhiều kỹ thuật và sức sáng tạo khi quay chụp (Nguồn ảnh: Netflix)
Nếu phải xác định thì đâu sẽ là những chỗ chính mà VFX được áp dụng?
Chắc chắn là loạt cảnh quay ba cuộc chiến riêng biệt. Có gần như mọi thứ trong những cảnh ấy. Có một số góc nhìn toàn cảnh được thực hiện hoàn toàn bằng kỹ thuật CG matte painting. Mỗi cảnh khán giả nhìn thấy những thứ như lửa và những người bị đốt cháy ấy được tôi quay trên phông xanh. Ngoài ra, trong phần còn lại của bộ phim, chúng tôi phải phá huỷ nhiều toà nhà gần như vô hình, chẳng hạn như lâu đài cổ nơi vị tướng theo dõi trận chiến đang diễn ra. Toà nhà đó đã hư hỏng rồi nhưng vẫn không nguyên sơ như chúng tôi muốn.
Cũng có khá nhiều chi tiết môi trường cần được thực hiện trong cảnh Paul và Kat lấy trộm trứng của nông dân. Chúng tôi đến set quay mà không có kế hoạch cụ thể. Chúng tôi đã có tuyết Giáng sinh tuyệt đẹp với những bông tuyết lớn rơi xuống. Đoàn phim bắt đầu quay lúc 5 giờ sáng, và chúng tôi thích cảnh đó vì nó mang lại chút xả hơi sau cảnh chiến đấu. Trời đổ tuyết và khung cảnh tuyệt đẹp. Nhưng rồi khoảng giữa trưa, mặt trời ló dạng và nó trông như một quảng cáo chocolate vậy. Thế nên với những cảnh còn lại, cảnh họ chạy trốn và bị bắt, suốt quãng đường đi vào rừng, chỉ có tuyết quanh chân họ. Việc quay phim khá khó khăn vì đây là những cảnh quay dùng giàn trượt, và Edward thích thực hiện những cảnh quay rất dài khoảng 30 giây, 40 giây. Trận chiến mở đầu là ba phút rưỡi, gồm 2 cảnh quay, khiến việc thực hiện rotoscoping như thể địa ngục.
Và có những cảnh quay mà chúng tôi phải đợi ba tháng để có rotoscoping, bởi vì tất cả những người lính luôn chạy, do đó chuyển động của họ bị mờ. Rồi thì ta có những layer khác nhau, và lại muốn chèn nhiều layer trong một tấm. Vì vậy, việc đó vô cùng tốn công sức. Đó là nhược điểm của việc sử dụng nhiều chi tiết, chúng ta không thể đơn giản quay lại cảnh model rồi chỉnh sửa nội dung rồi render. Mọi thứ phải được thực hiện bằng tay.
(Nguồn ảnh: Netflix)
Cách anh tái hiện cuộc tàn sát trong chiến tranh rất hiệu quả. Nó cho thấy sự kinh hoàng của cuộc xung đột, các chi tiết sống động mà không gây mất tập trung. Anh có thể cho biết thêm một chút về cách mình tìm được sự cân bằng đó không?
Chúng tôi đã quyết định rõ ràng từ đầu rằng không muốn những thứ như thế “chiếm spotlight”. Có một cảnh thử nghiệm, chúng tôi dựng cảnh một quả bom phát nổ và sau đó chuyển cảnh sang một vị tướng bị trúng đạn, rồi anh ta lăn lộn, mọi thứ đều biến mất, rồi cơ bản là chỉ còn lại một hộp sọ rỗng. Ngay khi xem bản thử nghiệm đó, chúng tôi đã nghĩ rằng mình không muốn làm một bộ phim như thế này. Có một cảnh quay nghiêng xuống để cho thấy vết thương, và chúng tôi đã tăng tốc độ lên, để nó không xuất hiện lâu trên màn ảnh. Tôi nghĩ chuyện tất yếu là khán giả sẽ nhanh chóng tê liệt với những tình tiết như vậy và rồi chúng sẽ trở nên kém quan trọng đi hoặc chẳng gây xúc động nữa. Thế nên chúng tôi đã tăng thêm một số vết thương nhưng cũng có nhiều cảnh thương tật được gia giảm lại. Đó là một trong những chỗ mà chúng tôi, với tư cách là VFX Artist, thực sự phải kiềm chế bản thân.
Thể hiện sự tàn khốc nhưng không phô diễn quá mức là điều mà VFX của phim hướng đến (Nguồn ảnh: Netflix)
Đâu là những thách thức lớn nhất đối với anh và các nhà làm phim khi sáng tạo VFX?
Thách thức lớn nhất, như tôi đã nói, đó là chất liệu. Ta có thể thực hiện bộ phim đậm tính thẩm mỹ đến mức nào, trong khi vẫn tái hiện được sự khủng khiếp của chiến tranh. Ngoài ra, ngân sách cũng rất eo hẹp, nhưng về mặt thực hiện thì mọi thứ đều ổn thỏa. Tôi lại có thể làm việc với một nhà cung cấp lớn – UPP ở Praha – người mà tôi từng hợp tác khi sản xuất bộ phim truyền hình The Terror. SFX Supervisor Viktor Muller và tôi như có cùng bước sóng vậy. Chúng tôi thích đều thích mày mò, và thay vì ngồi trước máy tính và lập trình một thứ gì đó điên rồ, chúng tôi thích vào xưởng để xem liệu có thể chế tạo được thứ gì đó không.
Bản thân việc quay phim đã rất cực nhọc. Ý tôi là, có lúc những giàn trượt ngập một nửa trong bùn. Chuyện đó ảnh hưởng đến tất cả mọi người, vì những kế hoạch đã lên như bị ném ra ngoài cửa sổ và rất nhiều thứ phải được quay ở chế độ cầm tay, việc này luôn khó khăn. Nhưng James Friend thật tuyệt vời. Từ sớm chúng tôi đã quyết định rằng sẽ quay những thứ trong khả năng của mình vì phải như thế. Gần giống như món mì spaghetti cũ của phương Tây, chỉ một đường chân trời và rất nhiều người, không cần phải thấy nhiều không gian bầu trời hay bất cứ thứ gì khác cả.
Chúng tôi quay bằng ống kính 65mm và James đã thiết kế những cảnh quay góc rộng tuyệt đẹp đó. Tôi sẽ đến gặp anh ấy và hỏi liệu anh định làm gì với máy quay, và anh ấy sẽ bảo “Không gì cả. Máy quay sẽ đứng yên.” Đã lâu lắm rồi tôi không được nghe điều gì như thế, bởi vì quy tắc ngày nay là mọi thứ phải di chuyển, mọi thứ phải chuyển cảnh trong một giây. Thật sảng khoái khi được làm việc với những cảnh quay mà ta có thể thực sự nhìn vào chúng và lựa chọn các chi tiết. Thật là một trải nghiệm đáng giá.
Anh đã để hình ảnh tự lên tiếng. Mỗi khung hình đều cho thấy không ít tâm sức. Vậy, tựu chung lại, đối với hiệu ứng hình ảnh, anh hy vọng mọi người, tất nhiên bao gồm cả những người bầu chọn Viện hàn lâm tập trung vào điều gì? Anh muốn điều gì sẽ ghi dấu ấn với họ?
Sứ mệnh của tôi và tôi sẽ rất vinh hạnh nếu có thể làm điều ấy một lần nữa. Đó là khiến VFX không chỉ tập trung vào công nghệ. Tôi muốn lục tìm những cuốn sách cũ của mình và xem cách ta có thể tạo hiệu ứng bằng cách chụp một chi tiết nhỏ hơn và tính toán các góc cũng như chọn ống kính phù hợp. Và với tôi đó là vinh dự lớn nhất khi VFX thực sự cố gắng trở nên “vô hình”. Có lẽ không có niềm hạnh phúc nào sánh bằng việc khán giả bảo rằng họ không biết VFX bắt đầu từ đâu và kết thúc ở đâu.
Làm mờ ranh giới giữa thực tế và đồ hoạ máy tính, All Quiet on the Western Front đã mang đến những khung hình nhiều cảm xúc (Nguồn ảnh: Netflix)
Nguồn tham khảo: Animation News Network
Thuy Le
